Vandaag is een nieuwe index op het oud-rechterlijk archief van Stad en Heerlijkheid Borculo beschikbaar gekomen op www.heerlijkheidborculo.nl. Het betreft de index op inventarisnummer 440: Register van opdrachten en bezwaren voor het landgericht, 1805-1808.
Categoriearchief: Archieven
Afbeeldingen oud-rechterlijk archief Borculo vanaf 1483
Verreweg het grootste deel van het oud-rechterlijk archief van Stad en Heerlijkheid Borculo dateert van na 1600. Er is wel eens beweerd dat de vorstbisschop van Munster, die na 1579 zelf het roer in de heerlijkheid Borculo in handen nam, het oudere deel van de archieven naar Munster heeft gebracht. Als dat waar is, dan kan het maar een betrekkelijk klein gedeelte zijn geweest. In de negentiende en twintigste eeuw heeft een uitruil van archieven plaatsgevonden tussen het Staatsarchiv Munster en het toenmalige Rijksarchief in Gelderland in Arnhem. De toen verkregen stukken zijn terecht gekomen in het archief van de Heren van Borculo. Toch berusten er in Munster veel op stad en heerlijkheid betrekking hebbende archieven. Dat wordt vooral veroorzaakt door het feit dat de bisschoppen naast het wereldlijk gezag ook het kerkelijk gezag over het gebied uitoefenden en er een goede adminstratie op na hielden, vooral na 1579. De heren van Borculo uit de huizen Bronckhorst van Van Limburg-Stirum waren in dat opzicht bepaald onnauwkeurig. Pas onder de Oranjes (1776) werd er opnieuw een goede adminstratie ingericht. Wat ook niet geholpen heeft is de slechte archiefzorg van de oude gemeente Borculo, waar het grootste deel van het oud-rechterlijk archief terecht kwam na de opheffing van de oude rechtspraak in 1811. Mede door die bewaring zijn veel archieven verloren gegaan of verkeren (nog steeds!) in een zodanig slechte toestand dat een groot deel van het oud-rechterlijk archief niet ter inzage kan worden gegeven.
Er zijn slechts een paar Middeleeuwse protocollen bewaard gebleven. Zij bestrijken de jaren 1483-1527. Bij wijze van proef zijn van de eerste 50 bladzijden van inventarisnummer 160, dat de administratie van civiele zaken voor het landgericht over de periode 1483-1495 bevat, in blokken van 10 foliobladen in pdf-formaat op de website geplaatst. De toegang loopt (uiteraard) via de inventaris van het oud-rechterlijk archief. Helaas is er nog geen index op de inhoud van deze protocollen beschikbaar. Vanwege het handschrift zijn de stukken waarschijnlijk vooral geschikt voor de geoefende lezer.
Samenvattingen belastingaangifte op erfenissen, 1795-1802
De serie samenvattingen van belastingaangiften en de daarover genomen besluiten c.q. beschikkingen inzake de zgn. collaterale successie van de gedeputeerden van het Kwartier van Zutphen en hun rechtsopvolgers, is compleet voor wat betreft de Heerlijkheid Borculo met de publicatie van de jaren 1795-1797 en 1798-1802.
Nieuwe index en kleine bronnenpublicatie
Opnieuw is een omvangrijke index aan de website toegevoegd. Het betreft de index op inv.nr. 423 van het oud-rechterlijk archief van Stad en Heerlijkheid Borculo: Protocol van opdrachten en bezwaren voor het landgericht, 1761 – 1764.
In het kader van de kleine bronnenpublicaties is aan de categorie “Borculose sprokkels” een samenvatting toegevoegd van de resoluties van gedeputeerden van het Kwartier van Zutphen inzake de collaterale successie. Het betreft samenvattingen van (oud) inventarisnummer 342 van resoluties die goederen onder de heerlijkheid Borculo en (soms) omgeving betreffen. De bron laat zien dat men het ook toen al schortte aan een goede belastingmoraal. De collaterale successie, een belasting op erfenissen, vormen een zeer rijke bron voor familierelaties, vermogendheid, huis-, boerderij- en veldnamen. Indien men het origineel wil inzien (in het Gelders Archief) moet men de concordans in het Gelders Archief (of via de website) raadplegen om het huidige inventarisnummer te achterhalen.
Tip: Gebruik de zoekmachine op de hoofdpagina om allerlei varianten op familie- en persoonsnamen te vinden door “advanced search” te kiezen en dan te klikken op “index”. Er gaat een wereld aan mogelijkheden open.
Belasting op erfenissen en overdrachten van onroerend goed
Successie of belastingheffing op erfenissen is iets waar iedereen mee te maken krijgt. In de periode voor 1811 werd deze belasting ook geheven, maar is soms wat moeilijk terug te vinden. In het Kwartier van Zutphen, waartoe de Heerlijkheid Borculo vanaf 1616 behoorde, is er een vrij nauwkeurige registratie bewaard gebleven vanaf 1768. Voor historisch gexefnteresseerden en genealogen bevatten deze registraties een schat aan informatie: wie was de erflater? Wie waren de erfgenamen? Waar kwamen ze vandaan? Waaruit bestond die nalatenschap? Was de erflater rijk of arm? Kortom er worden veel familierelaties blootgelegd. Men komt iets te weten over de herkomst/woonplaats van de erflater en waar het nagelaten onroerend goed lag. Er worden veel boerderij- en veldnamen genoemd. Kortom een niet te missen bron. Op de pagina Borculose sprokkels (www.heerlijkheidborculo.nl) zijn samenvattingen te vinden van aangiften uit de heerlijkheid Borculo (en soms ook uit de omgeving) uit de jaren 1768-1779.