Vanmiddag heb ik voor het eerst een bezoek gebracht aan de studiezaal van het nieuwe Gelders Archief aan de Westervoortsedijk in Arnhem. Het is even wennen: als er ooit een efficiënt archiefgebouw is neergezet dan moet het wel dit bouwwerk zijn. Ook de ligging is bijzonder: een eind buiten het centrum op een industrieterrein. Het uitzicht op de Rijn maakt wel een beetje goed.
Voor bezoekers die met de auto komen is er ook wel iets veranderd. De tijd van het dure parkeren is (voorlopig?) voorbij, maar tot 1 juli kan men nog gratis op het parkeerterrein naast de nieuwbouw terecht. Vlakbij, aan de overzijde van de Westervoortsedijk, is gelukkig een gratis alternatief beschikbaar
De verhuizing van de archieven moet een enorme klus zijn geweest die binnen de daarvoor gestelde tijd is afgerond. Vorige week dinsdag, 18 juni, kon de dienst zijn deuren dan ook weer openen voor het publiek. De officiële opening volgt in september. De enorme hal oogt nu nog erg leeg. De nieuwe studiezaal is door middel van een glazen wand afgescheiden van de hal.

Gelukkig, want de ervaring in bijvoorbeeld het Historisch Centrum Overijssel leert, dat het onrustig kan worden in de studiezaal als in de publieke ruimten activiteiten plaatsvinden. Archiefonderzoek vergt soms uiterste concentratie. In de studiezaal is nog maar één aanvraagterminal, wat ook even wennen is, voor een nog vrij traditioneel ingesteld onderzoeker als ondergetekende. Het is kennelijk de bedoeling dat je vanuit huis stukken aanvraagt of reserveert. Dat leverde in mijn geval al meteen een probleem op, want als ik thuis in de toegangen zoek, dan krijg ik niet te zien of een inventarisnummer wel of niet aangevraagd kan worden, bijvoorbeeld omdat de materiële staat te wensen overlaat. De studiezaalmedewerker vertelde dat dit alleen zichtbaar wordt op het moment dat je stukken aanvraagt, thuis of in de studiezaal. Tot nu toe bereidde ik archiefonderzoek zo niet voor. Ik loop de inventarissen door op zoek naar relevante stukken en maak daarvan een lijst. In het vervolg zal ik dus per relevant inventarisnummer via de aanvraagmodule moeten kijken of dat ter inzage wordt gegeven of niet. Wat het nog lastiger maakt is dat het Gelders Archief, in tegenstelling tot bijvoorbeeld het Nationaal Archief, de toegangen niet in pdf-formaat op de website beschikbaar heeft gesteld. Alleen dan krijg je snel een goed inzicht in de structuur van een archief. Maar ik begreep dat daaraan wel gewerkt gaat worden.
Van het andere aangevraagde inventarisnummer wilde ik foto’s maken, maar het is niet gemakkelijk daarvoor een goede plek te vinden zonder ‘eigen’ kenmerken aan de gefotografeerde stukken mee te geven. Maar goed, ik had wat haast, mijn fototoestelletje is maar een huis- tuin- en keukentoestel, en bovendien fotografeer ik alleen voor eigen gebruik. Ik kan me zelfs nog voorstellen dat het Gelders Archief het zelf fotograferen (zonder flits uiteraard, zoals voorheen) niet wil stimuleren om een potentiële inkomstenbron niet te frustreren. Want dat straalt deze nieuwbouw bovenal uit: hoe kan archief vermarkt worden? En daarmee staat het nieuwe Gelders Archief midden in deze tijd.

Bennie te Vaarwerk