Alle berichten van Stad en Heerlijkheid Borculo

De maker en eigenaar van deze website is Bennie te Vaarwerk. Ik wilde in 1999 met mijn onderzoek naar de geschiedenis van stad en heerlijkheid Borculo op het internet aanwezig zijn, om daarmee meer bekendheid te krijgen voor de geschiedenis van dit gebiedje op de grenzen van Münster, Utrecht en Gelderland.
Algemeen, Gemeente Berkelland

1 Maart 1811: Einde van de heerlijkheid Borculo

Op 9 juli 1810 maakte keizer Napoleon bij decreet (van Rambouillet) bekend dat het koninkrijk Holland van zijn broer Lodewijk Napoleon werd ingelijfd van het Franse keizerrijk. Na de voorbereidende maatregelen volgde de daadwerkelijke inlijving op 1 maart 1811. Die datum markeert derhalve het definitieve einde van de heerlijkheid Borculo, want vanaf dat moment was de bestuurlijke, rechterlijke en administratieve indeling op Franse leest geschoeid. De oude rechtbanken van Borculo werden opgeheven. Alleen de laagste rechtspraak bleef lokaal met “vredegerechten” (tot 1838) in Borculo (voor Borculo, Neede en Geesteren) en Eibergen (voor Eibergen en Beltrum).  De arrondissementsrechtbank werd in Zutphen gevestigd. Ook werd het notariaat uit de rechtspraak gelicht. Notarissen vestigden zich in Borculo, Eibergen en Neede. Op 1 maart 1811 werd een gemeentelijke indeling van kracht: Borculo met Dijkhoek, Geesteren met Haarlo en Gelselaar, Neede met Broeke of Rietmolen en een stuk Haaksbergen ten zuiden van de Schipbeek, Eibergen met Rekken en Beltrum met Lintvelde, Avest en Zwolle. Behalve Borculo en Neede waren deze gemeenten (mairiexebn) opvolgers van de voormalige voogdijen van de heerlijkheid. Een ander gevolg was dat de burgerlijke stand werd ingevoerd.

Kortom, het is dus op 1 maart 2011 200 jaar geleden dat de gemeenten Borculo, Geesteren, Eibergen, Neede en Beltrum werden opgericht. Geesteren werd al in 1817 bij Borculo gevoegd en Beltrum in 1819 bij Eibergen. Op wat kleinere grenswijzigingen na (Neede/Haaksbergen en Borculo/Laren) bleef deze indeling bestaan tot 1 januari 2005 toen deze gemeenten opgingen in Berkelland. Enige uitzondering was de buurschap Zwolle en wat delen van Avest die overgingen naar Oost-Gelre.

Indexproject oud-rechterlijk archief Borculo

Nieuwe index oud-rechterlijk archief stad en heerlijkheid Borculo

17 juli 2010 werd een nieuwe index op het oud-rechterlijk archief van Stad en Heerlijkheid Borculo op de website geplaatst. Het betreft de index op inventarisnummer 427: protocol van opdrachten en bezwaren voor het landgericht, 1775 – 1778.

Om te zoeken in deze en alle andere bestanden op de website is het voldoende de startpagina (www.heerlijkheidborculo.nl) te openen. Bovenin staat de zoekmachine die alle bestanden doorzoekt op de door u opgegeven trefwoorden.

Algemeen, Archieven, Gemeente Berkelland, Monumenten

Catalogus Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed

De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed in Amersfoort beschikt over een schat aan tot voor kort moeilijk toegankelijke informatie, die via de catalogus toegankelijk is gemaakt: recente rapporten van archeologisch onderzoek (waaronder kasteel- en havezatenonderzoeken van Het Hof in Borculo, Bevervoorde in Gelselaar en De Hoeve onder Neede), foto’s, bouwtekeningen, kaarten, literatuur enz. Omdat de dienst, of beter de voorgangers ervan, in het verleden betrokken waren bij opgravingen en restauraties, levert dat bijvoorbeeld verrassende foto’s op van de beelden in de Needse kerk direct na de opgraving. Men kan zien hoe ze uit de grond gekomen zijn. Van de kerk van Eibergen zijn veel foto’s te vinden van de restauratie. Bijzonder interessant zijn de gedetailleerde bouwtekeningen uit 1869 van een opmeting van de Hervormde kerk aan zuidzijde en westzijde. Voor Borculo is de meest interessante tekening die van de Hofpoort uit 1867. Erbij vermeld wordt dat deze “hoort bij de brief van D.M. Meilink” van 27 november 1867. Het is een bouwkundige tekening van het gebouw met de wapens aan Hofzijde en aan Stadszijde. Zo te zien zit het Borculose wapen er niet bij.
Van Neede zijn 193 foto’s beschreven, meestal met de afbeelding erbij, van Eibergen maar liefst 279, maar dat komt omdat sinds enkele jaren de fotocollectie van de Stichting Historisch Boerderijonderzoek ook in Amersfoort is ondergebracht. Hierin o.a. foto’s van de erven Wansink, Hiddink en Vaarwerk in Olden Eibergen. Interessant zijn twee foto’s van een rattenval (“rattenklooster”) van eerstgenoemde boerderij.
Kortom, te veel om op te noemen. Dit is nog maar het begin. Ze hebben veel meer.

Indexproject oud-rechterlijk archief Borculo

Nieuwe indexen oud-rechterlijk archief Stad en Heerlijkheid Borculo

Op 23 mei 2010 zijn nieuwe indexen op het oud-rechterlijk archief van Stad en Heerlijkheid Borculo geplaatst op www.heerlijkheidborculo.nl. Het betreft indexen op de volgende inventarisnummers:

418. Protocol van opdrachten en bezwaren voor het landgericht, 1738 – 1742.
419. Protocol van opdrachten en bezwaren voor het landgericht, 1742 – 1749.
420. Protocol van opdrachten en bezwaren voor het landgericht, 1749 – 1752.

De alfabetische indexen zijn vervangen. Toegevoegd zijn indexen op de originele volgorde van vermelding in de protocollen. Raadpleging van dit laatste type indexen kan om meerdere redenen handig zijn:
–  om inzicht te krijgen in de context van een naam (bijv. betreft het een losse vermelding of worden ook andere (familie-)relaties genoemd?);
– wanneer een inventarisnummer geen bladzijdenummering heeft, zodat men met behulp van de vermelding een richtlijn heeft waar op de film of in het origineel gezocht moet worden;
– bij het ontbreken van een datum;
– wanneer de stukken niet chronologisch bij elkaar liggen;
– wanneer het losse stukken betreft. In dit geval biedt raadpleging van de film de grootste kans op succes. Het kan namelijk zijn dat de originelen niet meer in de verfilmde volgorde liggen.

Jubilea en herdenkingsdata, Personalia

Nog een vergeten herdenkingsdatum: Chrissemeuje 50 jaar geleden overleden

In 2009 was het 160 jaar geleden dat Chrissemeuje Karnebeek-Baks werd geboren. De Holterhoekse overleed enkele dagen na haar 110e verjaardag in 1959, in 2009 dus 50 jaar geleden. Lang was zij Nederlands oudste inwoner. Haar verjaardagen ontketenden een voor Eibergen ongekende mediahype, waarbij ook de televisie een belangrijke rol speelde. In 1957 haalde zij het journaal.

Foto’s (o.a. met wegwijzers naar haar huis in de Holterhoek onder Eibergen!) zijn te vinden op de website van het Nationaal Archief (108e verjaardag): http://beeldbank.nationaalarchief.nl/na:col1:dat73633 en films hier: http://www.beeldengeluid.nl/collecties_zoek_en_vind_tvfilm.jsp? (twee Polygoonfilms en een journaal-item uit 1957). Haar graf (met een fotootje) is te vinden op de rooms-katholieke begraafplaats aan de Borculoseweg in Eibergen. Het verdient de status van (klein) gemeentelijk monument.
In het in het late najaar te verschijnen boek over de geschiedenis van de RK Sint Mattheusparochie van Eibergen meer aandacht voor dit bijzonder lange leven.

Onder de naam “Chrissemeuje” staat een borrel bekend die mogelijk het recept is (geweest) voor het bereiken van zo’n hoge leeftijd. Een “Chrissemeuje” bestaat voor de helft uit brandewijn en voor de andere helft uit een likeurtje. Wie wil niet zo oud worden? Eibergse slijters, maak eens een echt Eibergs product!